Odpowiadamy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące dbania o jamę ustną u dzieci.

Czy i jak dieta kobiet w ciąży wpływa na stan uzębienia dziecka?

Rodzaj i ilość pokarmów spożywanych przez kobietę ciężarną ma duże znaczenie dla rozwoju zawiązków zębów mlecznych oraz pierwszych zębów trzonowych stałych, które rozwijają się częściowo już w życiu płodowym. W diecie przyszłej mamy nie może zabraknąć produktów bogatych w białko, wapń, fosfor i witaminę D (jajka, nabiał, ryby, mięso, rośliny strączkowe, zielone rośliny liściaste, produkty pełnoziarniste).

Czy i jak należy czyścić pierwsze wyrzynające się ząbki?

Pierwsze wyrzynające się ząbki trzeba koniecznie czyścić, zwłaszcza że nie są one jeszcze w pełni zmineralizowane, a więc są bardzo podatne na próchnicę. Stomatolodzy zalecają rozpoczęcie higieny jamy ustnej u dziecka jeszcze przed pojawieniem się pierwszego ząbka. Bezzębne dziąsła niemowlęcia należy przemywać jałowym gazikiem, zwilżonym w letniej, przegotowanej wodzie lub naparze z rumianku. Gazik najwygodniej jest rozłożyć i nawinąć na palec wskazujący. W ten sam sposób myje się po każdym posiłku pierwsze ząbki mleczne, pamiętając, aby wycierać je zarówno od strony warg, jak i języka. Najważniejsze jest czyszczenie zębów dzieciom przed snem nocnym.

Kiedy dziecko powinno po raz pierwszy odwiedzić dentystę?

Dziecko powinno odbyć pierwszą wizytę u stomatologa po pojawieniu się pierwszych ząbków. Podczas wizyty lekarz nie tylko sprawdzi stan jamy ustnej, ale udzieli także wskazówek dotyczących higieny i diety malucha.

Pierwsze ubytki próchnicowe pojawiają się już u niespełna rocznych dzieci i mogą przybrać postać bardzo szybko postępującej próchnicy, tzw. wczesnej. Dlatego każde dziecko po skończeniu 1 roku życia powinno mieć już skontrolowane zęby w gabinecie stomatologicznym.

U dzieci w wieku od 0 do 2 lat można już rozpocząć profilaktykę fluorową. Wczesny i niepołączony z bólem kontakt dziecka ze stomatologiem wpłynie na lepszy stan zębów dziecka w przyszłości i zapobiegnie powstaniu u niego lęku przed wizytą w gabinecie.

Od kiedy dzieci mogą myć zęby szczoteczką?

Około 1 roku życia należy  wprowadzić delikatne szczotkowanie zębów. Szczotkować zęby dziecku należy dwa razy dziennie, szczególnie po ostatnim wieczornym posiłku. Nadal należy dodatkowo kontynuować przecieranie gazikiem zębów dziecka po pozostałych posiłkach.

Dzieciom rocznym można pozwolić na próby samodzielnego szczotkowania zębów bez użycia pasty, które trzeba jednak traktować jako zabawę i oswajanie się z tą czynnością, a nie pełne umycie zębów. Uczmy dzieci, że szczoteczka służy do mycia buzi, a nie innych części ciała, że nie wolno jej gryźć, żuć i ssać. Dzieci w tym wieku powinny używać szczoteczki tylko pod opieką dorosłych.

Jaka szczoteczka jest odpowiednia dla dzieci do 2 lat i czym kierować się przy jej zakupie?

Szczoteczka dla najmłodszych dzieci powinna być bezpieczna tzn. powinna mieć zaokrąglone krawędzie, a zwłaszcza główkę, odpowiednią wielkość i posiadać szeroki, antypoślizgowy uchwyt wygodny dla rączki malucha, a także mieć miękkie włosie o zaokrąglonych końcówkach. Ważne jest, by była kolorowa i przyciągała uwagę dziecka i tym samym zachęcała je do mycia zębów.  

Jak dobrać właściwą szczoteczkę do zębów dla dziecka w wieku 2-5 lat?

Szczoteczka dla dzieci starszych powinna mieć już włókna różnej długości, ułatwiające oczyszczenie trudno dostępnych miejsc na zębach bocznych i być dostosowana wielkością i kształtem do wieku dziecka: mała główka, szerszy, ale nie za gruby uchwyt, który nie będzie się ślizgał w dziecięcej rączce. Elementem zachęcającym dzieci do codziennych zabiegów higienicznych będzie szczoteczka ozdobiona rysunkami bohaterów ulubionych bajek.

W jakim wieku dzieci mogą myć zęby samodzielnie?

Uważa się, że do 6-7 roku życia dziecka, a czasem nawet dłużej rodzice powinni nadzorować i poprawiać wykonywane przez nie szczotkowanie. Ich rola może być jednak pomocnicza. W tym okresie dzieci nabierają sprawności manualnej i mogą uczyć się techniki szczotkowania zębów.

Jakie techniki szczotkowania powinny stosować dzieci w wieku 5 lat?

Dla dzieci w wieku przedszkolnym polecane są dwie techniki: metoda szorowania (najprostsza) lub metoda ruchów okrężnych. Przed szczotkowaniem dziecko powinno wypłukać usta. Najpierw myje się zewnętrzną powierzchnię zębów, od tylnych do przednich, w pierwszej metodzie - oczyszczając poziomymi krótkimi prostymi ruchami, a w drugiej wykonując ruchy okrężne tak, jak przy rysowaniu kółek. Następnie, w obu metodach postępuje się tak samo- przy szeroko otwartych ustach oczyszcza się powierzchnie wewnętrzne zębów, wykonując ruchy wymiatania w kierunku od dziąsła, oddzielnie dla zębów górnych i dolnych. Na koniec metodą szorowania oczyszczane są powierzchnie żujące zębów.

Jaka ilość pasty jest odpowiednia dla dziecka w wieku 5 lat?

Jeżeli dziecko nie umie wypluć pasty po szczotkowaniu można ją usunąć gazikiem. Dzieciom, które opanowały już płukanie buzi, nakładamy pastę o objętości małego ziarna grochu i wciskamy ją we włosie szczoteczki.

Jak długo i jak często dzieci powinny szczotkować zęby?

Dzieci powinny mieć szczotkowane zęby (przez osobę dorosłą i częściowo samodzielnie) przez około dwie minuty, co najmniej dwa razy dziennie. Najważniejsze jest jednak wieczorne mycie zębów, po którym maluchy nie powinny nic jeść i pić poza czystą wodą niegazowaną.

Która pasta jest najlepsza?

Marka pasty nie ma znaczenia, każda pasta z fluorem jest odpowiednia,  by dbać o higienę jamy ustnej.

Szczoteczki z jakim włosiem powinny być używane przez dzieci?

Zaleca się szczoteczki miękkie, ewentualnie średnie. Należy jednak pamiętać, aby wymieniać szczoteczki w momencie, kiedy włosie jest już odkształcone. Szczoteczka taka, może pokaleczyć dziąsła, ale również nie czyści płytki nazębnej.

Etui na szczoteczki – czy można stosować w przedszkolu?

Można je stosować, pod warunkiem, że mają wywietrzniki i będzie możliwy przepływ powietrza.

Czy można przechowywać szczoteczki  w łazience, czy  bakterie kałowe nie mają wpływu na czystość szczoteczek?

Bakterie kałowe nie mają wpływu na czystość  szczoteczek. Nie są przenoszone drogą powietrzną.

Czy zęby można myć od razu po jedzeniu, czy należy odczekać jakiś czas?

Jeżeli spożywamy owoce lub soki owocowe, powinniśmy odczekać około 30 min. Dajemy wówczas czas na to, aby ślina zobojętniała z kwaśnego niekorzystnego dla zębów środowiska jamy ustnej.

Co zrobić jeżeli moje 3-letnie dziecko boi się dentysty?

Prawdopodobnie pierwsza wizyta adaptacyjna w gabinecie stomatologa odbyła się później niż w okresie wyrzynania się pierwszych ząbków. Należy dużo rozmawiać z dzieckiem o tym, jak przebiega wizyta, pamiętając, że  pierwsze spotkanie z dentystą nie polega na leczeniu, a jedynie na oswajaniu dziecka z nowym miejscem i osobą lekarza. Wskazane jest także aranżowanie zabaw odzwierciedlających wizytę u dentysty. Można także wspólnie obejrzeć bajkę lub film na ten temat i koniecznie porozmawiać z dzieckiem o obejrzanych treściach. Trzeba w rozmowie przedstawiać osobę lekarza jako przyjaciela dziecięcych ząbków.

Czy dzieci powinny żuć gumy?

Guma do żucia ma swoje zalety, ale również wady. Z jednej strony wspomaga higienę jamy ustnej pod warunkiem, że jest bezcukrowa. Żucie gumy zwiększa produkcję śliny.

Jeżeli chodzi o wady to żucie gumy w nadmiarze ma wpływ na żwacze, które u dzieci są mocno rozbudowane. Żucie gumy rozwija je jeszcze bardziej. W konsekwencji prowadzi to do zgrzytania zębami podczas snu i tym samym ścierania i osłabiania szkliwa.

Zdarza się również, że w przypadku dzieci, które mają zbyt małą żuchwę, stomatolodzy zalecają żucie gumy pobudzając tym samym żwacze do pracy. Zawsze bezpiecznie jest skonsultować  tę decyzję ze stomatologiem prowadzącym dziecko.

Jak rodzic powinien przygotować się do wizyty adaptacyjnej?

Przede wszystkim trzeba mieć świadomość, że to rodzic jest pierwszym edukatorem dziecka i od niego wiele zależy. Należy pamiętać, że celem wizyt adaptacyjnych jest oswojenie dziecka z gabinetem oraz zaakceptowanie go jako przyjaznego dziecku miejsca. Pierwsze wizyty koncentrują się na profilaktyce, zapoznaniu się z nawykami żywieniowymi dziecka, instruktażem higieny, a nie od razu następuje proces leczenia.

Czy zęby mleczne z próchnicą należy usuwać czy leczyć?

Zęby mleczne są bardzo ważne i należy o nie dbać tak samo jak o zęby stałe. Nie można więc dopuścić do takiego zaniedbania, by konieczne było ich usunięcie. Przedwczesne usuwanie zębów mlecznych pogarsza warunki wyrzynania dla zębów stałych, przyczynia się do powstawania wad zgryzu.

Dlaczego wizyty małego dziecka u stomatologa powinny odbywać się co 3 miesiące?

Ponieważ zęby małych dzieci są słabe, próchnica postępuje bardzo szybko. Dlatego im wcześniej zostaną wychwycone zmiany, tym lepiej. Częste wizyty u stomatologa pozwolą wychwycić zmiany w strukturze zęba we wczesnej fazie, których leczenie nie wymaga zastosowania wiertła.

Jak zachęcić dziecko przedszkolne do mycia zębów w domu?

Warto wykorzystywać rożne elementy zabawy połączonej z wykonywaniem zabiegów higienicznych. Można śpiewać piosenkę podczas mycia zębów lub zorganizować wspólny konkurs śmiesznych min podczas szczotkowania zębów. Bardzo skuteczne jest mycie zębów wspólnie z dzieckiem oraz konsekwencja codziennego rannego i wieczornego mycia zębów.

Czy warto nagradzać dzieci za mycie zębów?

Oczywiście. Należy jednak pamiętać, aby nie nagradzać dziecka słodyczami, gdyż to one najbardziej przyczyniają się do powstawania próchnicy. Można stosować różnego rodzaju nagrody pamiętając o ich stopniowaniu w zależności od włożonego zaangażowania. Od pochwały do np. wspólnej zabawy. Warto najpierw ustalić hierarchię nagród razem z dzieckiem, wówczas dziecko będzie bardziej zmotywowane do dbania o higienę jamy ustnej.

Czy dzieci powinny całkowicie zrezygnować ze słodyczy na rzecz zdrowych zębów?

Decyzja o podawaniu słodyczy dzieciom zawsze należy do rodziców. Warto mieć jednak na uwadze, że podawanie niekontrolowanej ilości słodyczy dzieciom przyczynia się nie tylko do próchnicy, ale również do powstawania np. nawagi czy nadpobudliwości u dzieci. Dobrze jest wdrażać dzieci do zmian nawyków żywieniowych i zamieniana przekąsek w postaci słodyczy na rzecz zdrowych warzyw i owoców.

Czy mycie zębów w przedszkolu zwalnia z porannego mycia ich po śniadaniu?

Optymalne byłoby przyzwyczajenie dziecka i rodzica do takiego zorganizowania czasu przed wyjściem do przedszkola, aby starczyło w nim czasu na higienę jamy ustnej. Mycie zębów w przedszkolu jest dodatkowym atutem i niewątpliwie przyczynia się do zdrowia jamy ustnej dziecka, niemniej nie zwalnia to rodziców z odpowiedzialności za troskę o zęby dziecka. Pamiętać należy, że mycie zębów rano po śniadaniu i wieczorem po kolacji to minimum.

Czy owocowe pasty do zębów zwiększają ryzyko próchnicy?

Pasty owocowe nie powodują próchnicy, ale ze względu na ich małą skuteczność oraz zwiększone ryzyko połknięcia nie polecamy ich stosowania. Na rynku są obecne także preparaty o smaku owocowym, które zawierają fluor oraz wapń i stosowane są do remineralizacji szkliwa. Takie preparaty należy używać pod okiem dentysty i są one bezpieczne.

Czy suplementacja witaminy D ma wpływ na stan uzębienia u dzieci i dorosłych?
Witamina D jest niezbędna dla zdrowia i prawidłowego rozwoju dziecka już od pierwszych dni życia. Łagodzi stany zapalne skóry , podnosi odporność, wpływa korzystnie na pracę mięśni, w tym serca, a także zwiększa masę i siłę mięśni w całym ciele, spełnia bardzo ważną funkcję w rozwoju układu kostnego, ponieważ stymuluje wchłanianie z jelit i wbudowywanie wapnia do kości. Wpływając na kształtowanie się zębów powoduje, że są one w późniejszym życiu mocniejsze i bardziej odporne na próchnicę.
Witamina D musi być obowiązkowo podawana niemowlętom i małym dzieciom, jest bowiem niezbędna dla ich prawidłowego rozwoju. Zgodnie z zaleceniami Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pediatrii noworodki i niemowlęta karmione piersią, powinny otrzymywać 400 j.m. witaminy D dziennie od pierwszych dni życia przez cały okres karmienia. U dzieci karmionych sztucznie lub w sposób mieszany dawkę ustala lekarz indywidualnie, uwzględniając ilość witaminy D zawartą w podawanym mleku modyfikowanym. Witamina D jest też wskazana kobietom ciężarnym i matkom karmiącym.

Jakie są charakterystyczne objawy przedawkowania fluoru u dziecka?

Do ostrego zatrucia na skutek przedawkowania fluoru u dziecka dochodzi gdyby spożyło około 5 mg fluoru na każdy kilogram ciała. Aby 3-letnie dziecko ważące około 15 kilogramów przedawkowało fluor musiałoby jednorazowo zjeść 1/4 tubki (75ml) pasty do zębów z zawartością 1000ppm. Pierwsze symptomy przedawkowania to ból brzucha, nudności, wymioty, biegunka oraz ból głowy. Co zrobić kiedy dojdzie do przedawkowania? Należy wtedy podać dziecku mleko oraz zgłosić się do lekarza z opakowaniem pasty do zębów. Jak się przed tym chronić? Należy pastę do zębów trzymać z dala od dziecka oraz po każdym myciu upewnić się że dziecko wypluwa zawartość z jamy ustnej. Należy też stosować pasty o smaku miętowym, gdyż są rzadziej połykane przez dzieci.

Czy kobieta w ciąży może otrzymać znieczulenie w czasie wykonywania zabiegów stomatologicznych?
Sprawdzając systematycznie stan uzębienia można uniknąć wielu problemów. Świadoma kobieta przed zajściem w ciążę powinna mieć wyleczone wszystkie zęby. Czasem jednak istnieje konieczność leczenia czy usuwania zęba podczas ciąży. Można zastosować środek znieczulający bez dodatku obkurczającego naczynia krwionośne ale działa on słabiej. Stres, ból mogą powodować wydzielanie się adrenaliny w większej ilości niż znajduje się w znieczuleniu, a to mogłoby mieć negatywne skutki.  Podaje się miejscowo bardzo niewielkie dawki leku, które nie działają niekorzystnie na płód i matkę. Drugi trymestr jest najbardziej odpowiedni do wykonywania wszelkich zabiegów stomatologicznych ale to nie znaczy, że w pozostałych okresach ciąży nie wolno ich przeprowadzać.  Przed wykonaniem zabiegu kobieta powinna powiedzieć, że jest w ciąży.